Chronisch vermoeidheidssyndroom (CVS) en en fibromyalgie( FM) is een aandoening, waarvan de oorzaak tot nu toe niet eenduidig is vastgesteld. Waarschijnlijk is er ook niet één oorzaak aan te wijzen en moeten we de CVS-patiënten in subtypes indelen. De belangrijkste klachten kunnen kort samengevat worden:
- vermoeidheid,
- pijn,
- mist in het hoofd en
- slaapstoornissen.
Een zelfde klachtenpatroon kan waarschijnlijk door verschillende oorzaken ontstaan. Het kan acuut optreden na een infectie ,virus, trauma of zwangerschap, maar ook geleidelijk ontstaan.
Bij dit ziektebeeld spelen 5 factoren een cruciale rol. Deze zijn samen te vatten met de term
H hormonaal
I infecties, immuundysfunctie en intoleranties
N nutritionele factoren
T toxische factoren
S slaapstoornissen
Een dysfunctioneren van de hypothalamus verklaart veel van de klachten van CVS/FM. De hypothalamus is een klein regelorgaan in de hersenen dat de volgende functies heeft:
- Aansturing van het hormonale systeem
- Regeling van de slaap
- Temperatuurregeling
- Regeling van het autonome=onwillekeurige zenuwstelsel (belangrijk bij de regeling van het hartritme, de darmcontracties en fight or flight reacties)
Dit kleine, maar zeer belangrijke orgaan, verbruikt veel energie en heeft daarom een grote concentratie van mitochondriën, de energiefabriekjes, waar de universele brandstof ATP wordt aangemaakt. Mitochondriale dysfunctie ligt waarschijnlijk aan de basis van het dysfunctioneren van de hypothalamus en in meer algemene zin aan de basis van het hele ziektebeeld.
Je kunt de hypothalamus beschouwen als een zekering, die door verscheidene oorzaken kan doorbranden.
Infecties, slaapstoornissen, chronische psychische of fysieke stress, belasting met zware metalen, e.d. kunnen de hypothalamus beschadigen en leiden tot complexe ziektebeelden, zoals CVS en fibromyalgie.
Net zoals dat het geval is bij het doorbranden van een zekering, heeft ook het “uitvallen” van de hypothalamus een beschermfunctie. Het is een duidelijk alarmsignaal, dat het lichaam in een lagere versnelling zet.
Het ziektebeeld is dus niet de vijand, maar beschermt het lichaam juist tegen verdere beschadiging. Het alsmaar negeren van vermoeidheid bij een te hoge werkbelasting en het negeren van gevoelens van onvrede in een ziekmakende relatie of ziekmakende werkatmosfeer kunnen een aanzet zijn tot het doorbranden van deze zekering in de hersenen.
1. HORMONALE FACTOREN
Veel patiënten met CVS hebben klachten, die passen bij het dysfunctioneren van het hormonale systeem. Er kunnen o.a. tekorten optreden van de bijnierschorshormonen cortisol, DHEA en aldosteron, de schildklierhormonen, de geslachtshormonen en het groeihormoon.
Hoe herken je deze tekorten?
Het bijnierschorshormoon cortisol heeft een belangrijke functie bij de regeling van het immuunsysteem, bloeddruk, bloedsuikers en stressreacties. Relatieve of absolute tekorten ervan leiden tot de volgende klachten:
- Hypoglycemie: trillerigheid, zwaktegevoel, vermoeidheid, duizelingen, angsten en behoefte aan zoetigheid. Dit treedt op als het glucose in het bloed o.i.v een tekort aan cortisol te ver zakt. De klachten verdwijnen door te eten. Eet dus wat voordat je te laag in je bloedsuiker komt. Sommige mensen hebben enkele uren na het eten last omdat hun alvleesklier te veel insuline produceerd waardoor op dat moment je bloedsuiker te laag wordt. Alle alarmbellen gaan dan af en je kunt zelfs totale paniek reacties krijgen.
- Een tekort aan aldosteron, dat een belangrijke rol speelt bij de vochthuishouding, kan leiden tot duizeligheid bij opstaan en een lage bloeddruk.
- Een verhoogde gevoeligheid voor stress, bijvoorbeeld een schrikreactie, die lang voortduurt of onverklaarbare angsten.
- Een verhoogde gevoeligheid voor infecties, bevattelijk zijn voor griepjes, snel keelpijn.
De schildklierhormonen T4 en T3 spelen een belangrijke rol bij de warmtehuishouding en het stimuleren van de stofwisseling. Relatieve of absolute tekorten hiervan leiden tot o.a. de volgende klachten:
- Kouwelijkheid, kou slecht verdragen, je beter voelen in de warmte
- Makkelijk aankomen in gewicht
- Constipatie
- Spierpijnen en spierkrampen
- Neiging tot somberheid
- Droge huid, dun haar, haaruitval, makkelijk brekende nagels
- Menstruatieklachten
-
Een toename van klachten van vermoeidheid en pijn voorafgaande aan de menstruatie kan wijzen op tekorten van de vrouwelijke hormonen, oestrogenen en progesteron.
Testosterontekort, zowel bij mannen als bij vrouwen, kan leiden tot angsten, een verminderde stressbestendigheid, subassertiviteit, verminderd libido, spierzwakte en spierpijn.
Een tekort aan het hypofysehormoon groeihormoon kan ook leiden tot spierpijn en vermoeidheid. Groeihormoon wordt aangemaakt in de diepe slaap. Een verstoorde slaap kan dus tot een groeihormoontekort leiden.
2. INFECTIES, IMMUUNDYSFUNCTIE, INTOLERANTIES
Infecties met virussen, bacteriën, schimmels, gisten en parasieten kunnen een oorzakelijke rol spelen bij het ontstaan van CVS. Deze infecties kunnen echter ook een gevolg zijn van de immuunstoornis, die door factoren, zoals een gestoorde slaap, een verminderde bijnierfunctie en tekorten van voedingsstoffen ontstaat.
Patiënten, waarbij het ziektebeeld acuut is ontstaan met griepachtige verschijnselen, keelpijn, opgezette klieren, malaisegevoel, koorts, buikgriep, hersenvliesontsteking, e.d., blijken vaak last te hebben van een chronische virale infectie of soms een chronische bacteriële infectie.
Ook schimmel- en gistinfecties kunnen een rol spelen bij CVS. Deze leiden in het algemeen niet tot acute klachten, maar veel vaker tot klachten, die geleidelijk in ernst toenemen. De klachten kunnen bijvoorbeeld beginnen na één of meerdere antibioticumkuren. Klachten die naar schimmelinfecties verwijzen zijn vaginale afscheiding en jeuk, breiïge ontlasting, diarree, gasvorming, toename van de klachten na antibiotica, suiker, gistrijke voedingsmiddelen, zweertjes in de mond, schimmelinfecties van de huid, e.d.
Parasitaire infecties worden bij een derde tot een kwart van de patiënten met darmklachten aangetroffen in de ontlasting en nog vaker bij patiënten met klachten van diarree.
Immuunfunctiestoornissen komen frequent voor bij CVS. Stoornissen, die gevonden worden zijn o.a. vermindering van de Natural Killer celactiviteit (belangrijk voor de antivirale weerstand) en verstoring in de balans van T-helper-1- en T-helper-2-cellen, die kan leiden tot een vermindering van de afweer tegen virussen, schimmels, gisten en intracellulaire bacteriën.
Patiënten met een gestoord afweersysteem zijn gevoeliger voor infecties. Anderzijds kan het zo zijn, dat patiënten met CVS sinds het begin van hun ziekte nooit meer last hebben van griepjes, e.d., terwijl ze daar voor aanvang van ziekte wel last van hadden. Ook kunnen ze bijvoorbeeld opmerken, dat ze nooit meer koorts hebben. Dat kan wijzen op een dysfunctionerend immuunsysteem. Een goede afweer tegen infecties gaat vaak gepaard met een koortsreactie, een nevenverschijnsel van de immuunreactie. Als de afweer ontbreekt, kan het zijn dat infecties gaan sluimeren, en wel een constant gevoel van vermoeidheid geven en/of malaise, maar geen koorts.
Intoleranties en allergieën voor met name voedingsmiddelen kunnen een belangrijke rol spelen bij CVS. Klachten die kunnen wijzen op voedselallergie zijn o.a.: migraine en andere hoofdpijnen, prikkelbare darmsyndroom, eczeem, netelroos, chronische bijholte- en neusklachten, hypoglycemie
Er zijn veel peilers te bekijken bij dit beeld. Het is niet verstandig om hier met een tunnelvisie naar te kijken. Denk hierbij aan
- Immuundysfunctie
- Hormonale stoornissen
- Infecties met gisten, parasieten, virussen en bacteriën
- Stoornissen van de leverontgifting
- Slaapstoornissen
- Fibromyalgie
- Mitochondriale dysfunctie
- Allergieën.
Als aanvulling hierop:
- Tekorten in nutriënten,
- Belasting met zware metalen, zoals kwik (amalgaam), lood en cadmium
- Gebitsproblemen
- Psychische factoren, zoals depressie, angsten en onopgeloste levensconflicten
- Chemische overgevoeligheid.
Testen bij CFS:
- Bloedonderzoek naar bepaalde tekorten, zoals carnitine, vitamine B12 en ijzer
- Uitgebreid hormonaal onderzoek, waaronder een bijnie
- Uitgebreid voedsel intolerantie onderzoek: de imupr
- immuunonderzoek
- Onderzoek naar bepaalde virussen en bacteriën (zoals Lyme)
- Onderzoek naar lever ontgifting
- Onderzoek naar zware metalen
Niet al deze onderzoeken worden aangevraagd. Op basis van de anamnese en klinische klachten van de patiënt en de afwijkingen die bij de diverse onderzoeken worden gevonden, wordt een behandelingsplan opgesteld.